Τη γλώσσα μου ἔδωσαν Ἑλληνική...

Ἐπειδή θά πάω διακοπές καί θά λείψω ἀρκετές μεροῦλες σκέφτηκα νά ἐρεθίσω τίς  συνειδήσεις μέ την παρακάτω ἀνάρτηση την ὁποία ἔχω δανειστεῖ ἀπ' το ellinikoarxeio.com. Ἀφιερώνεται  στούς φιλέλληνες καί στούς ἀνθέλληνες , ημεδαπούς  καί ἀλλοδαπούς…Γιατί ὡς γνωστόν δέν ἀρκεῖ νά εἶσαι Ἕλλην ἀλλά καί φιλέλλην!...

‘’ Ἡ Ἀγγλική γλώσσα ἔχει 490.000 λέξεις ἀπό τίς ὁποῖες 41.615 λέξεις… εἶναι ἀπό την Ἑλληνική γλώσσα.. (Bιβλίο Γκίνες) Ἡ Ἑλληνική μέ την μαθηματική δομή της εἶναι ἡ γλώσσα της πληροφορικῆς καί της νέας γενιᾶς των ἐξελιγμένων ὑπολογιστῶν, διότι μόνο σ' αὐτήν δέν ὑπάρχουν ὅρια. (Μπιλ Γκέιτς, Microsoft)

Ἡ Ἑλληνική καί ἡ Κινέζικη… εἶναι οἱ μόνες γλῶσσες μέ συνεχή ζῶσα παρουσία ἀπό τους ἴδιους λαούς καί... στόν ἴδιο τόπο ἐδῶ καί 4.000 ἔτη. Ὅλες οἱ γλῶσσες θεωροῦνται κρυφοελληνικές, μέ πλούσια δάνεια ἀπό την μητέρα των γλωσσῶν, την Ἑλληνική. (Francisco Adrados, γλωσσολόγος).

Ἡ Ἑλληνική γλώσσα ἔχει λέξεις γιά ἔννοιες οἱ ὁποῖες παραμένουν χωρίς ἀπόδοση στίς ὑπόλοιπες γλῶσσες, ὅπως ἅμιλλα, θαλπωρή καί φιλότιμο. Μόνον ἡ Ἑλληνική γλώσσα ξεχωρίζει τη ζωή ἀπό τον βίο, την ἀγάπη ἀπό τον ἔρωτα. Μόνον αὐτή διαχωρίζει, διατηρώντας το ἴδιο ριζικό θέμα, το ἀτύχημα ἀπό το δυστύχημα, το συμφέρον ἀπό το ἐνδιαφέρον.

Το ἐκπληκτικό εἶναι ὅτι ἡ ἴδια ἡ Ἑλληνική γλώσσα μας διδάσκει συνεχῶς πώς νά γράφουμε σωστά. Μέσω της ἐτυμολογίας, μποροῦμε νά καταλάβουμε ποιός εἶναι ὁ σωστός τρόπος γραφῆς ἀκόμα καί λέξεων πού ποτέ δέν ἔχουμε δεῖ ἤ γράψει.

Το «πειρούνι» γιά παράδειγμα, γιά κάποιον πού ἔχει βασικές γνώσεις Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν, εἶναι προφανές ὅτι γράφεται μέ «εἰ» καί ὄχι μέ «ι» ὅπως πολύ ἄστοχα το γράφουμε σήμερα. Ὁ λόγος εἶναι πολύ ἁπλός, το «πειρούνι» προέρχεται ἀπό το ρῆμα «πείρω» πού σημαίνει τρυπῶ-διαπερνῶ, ἀκριβῶς ἐπειδή τρυπᾶμε μέ αὐτό το φαγητό γιά νά το πιάσουμε.

Ἐπίσης ἡ λέξη «συγκεκριμένος» φυσικά καί δέν μπορεῖ νά γραφτεῖ «συγκεκρυμμένος», καθώς προέρχεται ἀπό το «κριμένος» (αὐτός πού ἔχει δηλαδή κριθεῖ) καί ὄχι βέβαια ἀπό το «κρυμμένος» (αὐτός πού ἔχει κρυφτεῖ). Ἄρα το νά ὑπάρχουν πολλά γράμματα γιά τον ἴδιο ἦχο (π.χ. η, ι, υ, εἰ, οἱ κτλ) ὄχι μόνο δέν θά ἔπρεπε νά μας δυσκολεύει, ἀλλά ἀντιθέτως νά μας βοηθάει στό νά γράφουμε πιό σωστά, ἐφόσον βέβαια ἔχουμε μιά βασική κατανόηση της γλώσσας μας.

Ἐπιπλέον ἡ ὀρθογραφία μέ την σειρά της μας βοηθάει ἀντίστροφα στήν ἐτυμολογία ἀλλά καί στήν ἀνίχνευση της ἱστορική πορείας της κάθε μίας λέξης. Καί αὐτό πού μπορεῖ νά μας βοηθήσει νά κατανοήσουμε την καθημερινή μας νεοελληνική γλώσσα περισσότερο ἀπό ὁτιδήποτε ἄλλο, εἶναι ἡ γνώση των Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν.

Εἶναι πραγματικά συγκλονιστικό συναίσθημα νά μιλᾶς καί ταυτόχρονα νά συνειδητοποιεῖς τί ἀκριβῶς λές, ἐνῶ μιλᾶς καί ἐκστομίζεις την κάθε λέξη ταυτόχρονα νά σκέφτεσαι την σημασία της. Εἶναι πραγματικά μεγάλο κρίμα νά διδάσκονται τα Ἀρχαία μέ τέτοιον φρικτό τρόπο στό σχολεῖο ὥστε νά σέ κάνουν νά ἀντιπαθεῖς κάτι το τόσο ὄμορφο καί συναρπαστικό.

Ἡ ΣΟΦΙΑ

Στήν γλώσσα ἔχουμε το σημαῖνον (την λέξη) καί το σημαινόμενο (την ἔννοια). Στήν Ἑλληνική γλώσσα αὐτά τα δύο ἔχουν πρωτογενή σχέση, καθώς ἀντίθετα μέ τίς ἄλλες γλῶσσες το σημαῖνον δέν εἶναι μιά τυχαία σειρά ἀπό γράμματα. Σέ μιά συνηθισμένη γλώσσα ὅπως τα Ἀγγλικά μποροῦμε νά συμφωνήσουμε ὅλοι νά λέμε το σύννεφο car καί το αὐτοκίνητο cloud, καί ἀπό την στιγμή πού το συμφωνήσουμε καί ἐμπρός νά εἶναι ἔτσι. Στά Ἑλληνικά κάτι τέτοιο εἶναι ἀδύνατον. Γι' αὐτόν τον λόγο πολλοί διαχωρίζουν τα Ἑλληνικά σάν «ἐννοιολογική» γλώσσα ἀπό τίς ὑπόλοιπες «σημειολογικές» γλῶσσες.

Μάλιστα ὁ μεγάλος φιλόσοφος καί μαθηματικός Βένερ Χάιζενμπεργκ εἶχε παρατηρήσει αὐτή την σημαντική ἰδιότητα γιά την ὁποία εἶχε πεῖ «Ἡ θητεία μου στήν ἀρχαία Ἑλληνική γλώσσα ὑπῆρξε ἡ σπουδαιότερη πνευματική μου ἄσκηση. Στήν γλώσσα αὐτή ὑπάρχει ἡ πληρέστερη ἀντιστοιχία ἀνάμεσα στήν λέξη καί στό ἐννοιολογικό της περιεχόμενο».

Ὅπως μας ἔλεγε καί ὁ Ἀντισθένης, «Ἀρχή σοφίας, ἡ των ὀνομάτων ἐπίσκεψις». Γιά παράδειγμα ὁ «ἄρχων» εἶναι αὐτός πού ἔχει δική του γῆ (ἄρα=γῆ +ἔχων). Καί πραγματικά, ἀκόμα καί στίς μέρες μας εἶναι πολύ σημαντικό νά ἔχει κανείς δική του γῆ / δικό του σπίτι.

Ὁ «βοηθός» σημαίνει αὐτός πού στό κάλεσμα τρέχει. Βοή=φωνή + θέω=τρέχω. Ὁ Ἀστήρ εἶναι το ἀστέρι, ἀλλά ἡ ἴδια ἡ λέξη μας λέει ὅτι κινεῖται, δέν μένει ἀκίνητο στόν οὐρανό (α + στήρ ἀπό το ίστημι πού σημαίνει στέκομαι).

Αὐτό πού εἶναι πραγματικά ἐνδιαφέρον, εἶναι ὅτι πολλές φορές ἡ λέξη περιγράφει ἰδιότητες της ἔννοιας την ὁποίαν ἐκφράζει, ἀλλά μέ τέτοιο τρόπο πού ἐντυπωσιάζει καί δίνει τροφή γιά την σκέψη. Γιά παράδειγμα ὁ «φθόνος» ἐτυμολογεῖται ἀπό το ρῆμα «φθίνω» πού σημαίνει μειώνομαι. Καί πραγματικά ὁ φθόνος σάν συναίσθημα, σιγά-σιγά μας φθίνει καί μας καταστρέφει. Μας «φθίνει» – ἐλαττώνει σάν ἀνθρώπους – καί μας φθίνει μέχρι καί τη ὑγεία μας. Καί φυσικά ὅταν θέλουμε κάτι πού εἶναι τόσο πολύ ὥστε νά μήν τελειώνει πώς το λέμε; Μά φυσικά «ἄφθονο».

Ἔχουμε την λέξη «ὡραῖος» πού προέρχεται ἀπό την «ὥρα». Διότι γιά νά εἶναι κάτι ὡραῖο, πρέπει νά ἔρθει καί στήν ὥρα του. Ὡραῖο δέν εἶναι ἕνα φροῦτο οὔτε ἄγουρο οὔτε σαπισμένο, καί ὡραία γυναίκα δέν εἶναι κάποια οὔτε στά 70 της ἄλλα οὔτε φυσικά καί στά 10 της. Οὔτε το καλύτερο φαγητό εἶναι ὡραῖο ὅταν εἴμαστε χορτάτοι, ἐπειδή δέν μποροῦμε νά το ἀπολαύσουμε.

Ἀκόμα ἔχουμε την λέξη «ἐλευθερία» γιά την ὁποία το «Ἐτυμολογικόν Μέγα» διατείνεται «παρά το ἐλεύθειν ὅπου ἐρά» = το νά πηγαίνει κανείς ὅπου ἀγαπᾶ . Ἄρα βάσει της ἴδιας της λέξης, ἐλεύθερος εἶσαι ὅταν ἔχεις την δυνατότητα νά πᾶς ὅπου ἀγαπᾶς. Πόσο ἐνδιαφέρουσα ἑρμηνεία…

Το ἄγαλμα ἐτυμολογεῖται ἀπό το ἀγάλλομαι (εὐχαριστιέμαι) ἐπειδή ὅταν βλέπουμε ἕνα ὄμορφο ἀρχαιοελληνικό ἄγαλμα ἡ ψυχή μας ἀγάλλεται. Καί ἀπό το θέαμα αὐτό ἐπέρχεται ἡ ἀγαλλίαση. Ἄν κάνουμε ὅμως την ἀνάλυση της λέξης αὐτῆς θά δοῦμε ὅτι εἶναι σύνθετη ἀπό ἀγάλλομαι + ἴαση(=γιατρειά). Ἄρα γιά νά συνοψίσουμε, ὅταν βλέπουμε ἕνα ὄμορφο ἄγαλμα (ἤ ὁτιδήποτε ὄμορφο), ἡ ψυχή μας ἀγάλλεται καί ιατρευόμαστε. Καί πραγματικά, γνωρίζουμε ὅλοι ὅτι ἡ ψυχική μας κατάσταση συνδέεται ἄμεσα μέ την σωματική μας ὑγεία.

Παρένθεση: καί μιά καί το ἔφερε ἡ «κουβέντα», ἡ Ἑλληνική γλώσσα μας λέει καί τί εἶναι ἄσχημο. Ἀπό το στερητικό «α» καί την λέξη σχῆμα μποροῦμε εὔκολα νά καταλάβουμε τί. Γιά σκεφτείτε το λίγο…

Σέ αὐτό το σημεῖο, δέν μποροῦμε παρά νά σταθοῦμε στήν ἀντίστοιχη Λατινική λέξη γιά το ἄγαλμα (πού ἄλλο ἀπό Λατινική δέν εἶναι). Οἱ Λατίνοι ὀνόμασαν το ἄγαλμα, statua ἀπό το Ἑλληνικό «ίστημι» πού ἤδη ἀναφέραμε σάν λέξη, καί το ὀνόμασαν ἔτσι ἐπειδή στέκει ἀκίνητο. Προσέξτε την τεράστια διαφορά σέ φιλοσοφία μεταξύ των δύο γλωσσῶν, αὐτό πού σημαίνει στά Ἑλληνικά κάτι τόσο βαθύ ἐννοιολογικά, γιά τους Λατίνους εἶναι ἁπλά ἕνα ἀκίνητο πράγμα.

Εἶναι προφανής ἡ σχέση πού ἔχει ἡ γλώσσα μέ την σκέψη του ἀνθρώπου. Ὅπως λέει καί ὁ George Orwell στό ἀθάνατο ἔργο του «1984», ἁπλή γλώσσα σημαίνει καί ἁπλή σκέψη. Ἐκεῖ το καθεστώς προσπαθοῦσε νά περιορίσει την γλώσσα γιά νά περιορίσει την σκέψη των ἀνθρώπων, καταργώντας συνεχῶς λέξεις.

«Ἡ γλώσσα καί οἱ κανόνες αὐτῆς ἀναπτύσσουν την κρίση», ἔγραφε ὁ Μιχάι Ἐμινέσκου, ἐθνικός ποιητής των Ρουμάνων. Μιά πολύπλοκη γλώσσα ἀποτελεῖ μαρτυρία ἑνός προηγμένου πνευματικά πολιτισμοῦ. Το νά μιλᾶς σωστά σημαίνει νά σκέφτεσαι σωστά, νά γεννᾶς διαρκῶς λόγο καί ὄχι νά παπαγαλίζεις λέξεις καί φράσεις.

Ἡ ΜΟΥΣΙΚΟΤΗΤΑ

Ἡ Ἑλληνική φωνή κατά την ἀρχαιότητα ὀνομαζόταν «ἀυδή». Ἡ λέξη αὐτή δέν εἶναι τυχαία, προέρχεται ἀπό το ρῆμα «ἄδω» πού σημαίνει τραγουδῶ.

Ὅπως γράφει καί ὁ μεγάλος ποιητής καί ἀκαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος: «Ὅταν κάποτε φύγω ἀπό τοῦτο το φῶς θά ἑλιχθῶ πρός τα πάνω, ὅπως ἕνα ποταμάκι πού μουρμουρίζει. Κι ἄν τυχόν κάπου ἀνάμεσα στούς γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω ἀγγέλους, θά τους μιλήσω Ἑλληνικά, ἐπειδή δέν ξέρουνε γλῶσσες. Μιλᾶνε Μεταξύ τους μέ μουσική».

Ὁ γνωστός Γάλλος συγγραφεύς Ζάκ Λακαρριέρ ἐπίσης μας περιγράφει την κάτωθι ἐμπειρία ἀπό το ταξίδι του στήν Ἑλλάδα: «Ἄκουγα αὐτούς τους ἀνθρώπους νά συζητοῦν σέ μιά γλώσσα πού ἦταν γιά μένα ἁρμονική ἀλλά καί ἀκατάληπτα μουσική. Αὐτό το ταξίδι πρός την πατρίδα – μητέρα των ἐννοιῶν μας – μου ἀπεκάλυπτε ἕναν ἄγνωστο πρόγονο, πού μιλοῦσε μιά γλώσσα τόσο μακρινή στό παρελθόν, μά οἰκεία καί μόνο ἀπό τους ἤχους της. Αἰσθάνθηκα νά τα ἔχω χαμένα, ὅπως ἄν μου εἶχαν πεῖ ἕνα βράδυ ὅτι ὁ ἀληθινός μου πατέρας ἤ ἡ ἀληθινή μου μάνα δέν ἦσαν αὐτοί πού μέ εἶχαν ἀναστήσει».

Ὁ διάσημος Ἕλληνας καί διεθνοῦς φήμης μουσικός Ιάνης Ξενάκης, εἶχε πολλές φορές τονίσει ὅτι ἡ μουσικότητα της Ἑλληνικῆς εἶναι ἐφάμιλλη της συμπαντικῆς.

Ἀλλά καί ὁ Γίββων μίλησε γιά μουσικότατη καί γονιμότατη γλώσσα, πού δίνει κορμί στίς φιλοσοφικές ἀφαιρέσεις καί ψυχή στά ἀντικείμενα των αἰσθήσεων. Ἅς μήν ξεχνᾶμε ὅτι οἱ Ἀρχαῖοι Ἕλληνες δέν χρησιμοποιοῦσαν ξεχωριστά σύμβολα γιά νότες, χρησιμοποιοῦσαν τα ἴδια τα γράμματα του ἀλφαβήτου.

«Οἱ τόνοι της Ἑλληνικῆς γλώσσας εἶναι μουσικά σημεῖα πού μαζί μέ τους κανόνες προφυλάττουν ἀπό την παραφωνία μιά γλώσσα κατ' ἐξοχήν μουσική, ὅπως κάνει ἡ ἀντίστιξη πού διδάσκεται στά ὠδεῖα, ἤ οἱ διέσεις καί ὑφέσεις πού διορθώνουν τίς κακόηχες συγχορδίες», ὅπως σημειώνει ἡ φιλόλογος καί συγγραφεύς Α. Τζιροπούλου-Ἐυσταθίου.

Εἶναι γνωστό ἐξάλλου πώς ὅταν οἱ Ρωμαῖοι πολίτες πρωτάκουσαν στήν Ρώμη Ἕλληνες ρήτορες, συνέρρεαν νά ἀποθαυμάσουν, ἀκόμη καί ὅσοι δέν γνώριζαν Ἑλληνικά, τους ἀνθρώπους πού «ἐλάλουν ώς ἀηδόνες». Δυστυχῶς κάπου στήν πορεία της Ἑλληνικῆς φυλῆς, ἡ μουσικότητα αὐτή (την ὁποία οἱ Ἰταλοί κατάφεραν καί κράτησαν) χάθηκε, προφανῶς στά μαῦρα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Νά τονίσουμε ἐδῶ ὅτι οἱ ἄνθρωποι της ἐπαρχίας του ὁποίους συχνά κοροϊδεύουμε γιά την προφορά τους, εἶναι πιό κοντά στήν Ἀρχαιοελληνική προφορά ἀπό ὅτι ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι της πόλεως. Ἡ Ἑλληνική γλώσσα ἐπεβλήθη ἀβίαστα (στούς Λατίνους) καί χάρη στήν μουσικότητά της.

Ὅπως γράφει καί ὁ Ρωμαῖος Οράτιος «Ἡ Ἑλληνική φυλή γεννήθηκε εὐνοημένη μέ μία γλώσσα εὔηχη, γεμάτη μουσικότητα».   [Πηγή ellinikoarxeio.com].